TỈNH BÌNH THUẬN

GIỚI THIỆU VỀ BÌNH THUẬN

1-LỊCH SỬ HÌNH THÀNH & PHÁT TRIỂN :

Đất Bình Thuận nguyên thuộc nước Nhật Nam ngày xưa, sau thuộc đất của Chiêm Thành. Vì chiến tranh liên miên nên Chiêm Thành mất dần đất đai. Năm 1653, chúa Nguyễn Phúc Tần đánh lấy mất đất Phan Lang (Phan Rang ngày nay), chỉ còn để lại mảnh đất phía Tây cho Chiêm Thành. Năm 1692, Chúa Nguyễn Phúc Chu lấy luôn phần đất còn lại và đặt tên là trấn Thuận Thành. Năm 1697, đặt phủ Bình Thận gồm huyện An Phước và Hòa Đa. Sau cải thành Bình Thuận dinh và lập các đạo Phan Lang, Phan Thiết, Ma Ly và Phố Hài.

Đời Gia Long vẫn giữ Bình Thuận dinh, đời Minh Mạng đổi thành Bình Thuận phủ. Năm 1827, Minh Mạng đặt ra 2 phủ Ninh Thuận và Hàm Thuận, 2 huyện Tuy Phong và Tuy Định. Năm 1832, Bình Thuận được đặt thành tỉnh, và giao cho quan tuần phủ Thuận Khánh kiêm nhiệm luôn tỉnh Khánh Hòa.

Năm 1883, ký hiệp ước Harman, cắt Bình Thuận nhập vào thuộc địa Nam kỳ của Pháp. Năm 1884, trả tỉnh Bình Thuận về lại Trung kỳ. Năm 1888, vua Đồng Khánh chuyển phủ Ninh Thuận vào tỉnh Khánh Hòa. Năm 1900, vua Thành Thái đặt huyện Tuy Lý và lấy huyện Tánh Linh của tỉnh Đồng Nai Thượng sát nhệp vào tỉnh Bình Thuận. Năm 1905, phủ Di Linh cũng được trích thuộc về Bình Thuận.

Thời Việt Nam Cộng Hòa, cắt phần Nam tỉnh Bình Thuận hợp với phía Bắc tỉnh Phước Tuy lập ra tỉnh Bình Tuy. Tỉnh Bình Thuận năm 1965 chỉ có 7 quận: Hải Ninh, Hải Long, Hàm Thuận, Hòa Đa, Phan Lý Chàm, Tuy Phong, Thiện Giáo với 58 xã, 191 ấp, 225523 người. Phía Bắc giáp tỉnh Tuyên Đức, Đông Bắc giáp tỉnh Ninh Thuận, Đông Nam giáp biển Đông, tây Bắc giáp Lâm Đồng, Tây giáp Bình Tuy. Tỉnh lỵ là thành phố Phan Thiết.

Căn cứ theo thiên văn, đất Bình Thuận thuộc khu vực sao Dực, sao Chẩn và sao Thuần Vĩ. Bình Thuận xưa có chiều dài hơn 400 dặm, phía bắc ven núi, phía nam sát biển, địa thế chật hẹp. Danh sơn có núi Mũi Diên, Hương Ấn, các sông lớn bao gồm sông Mai Nương, Kỳ Xuyên, Phố Hải, Phan Thiết. Về đường bộ có núi Ô Cam ngăn chận, về đường biển thì có Mũi Diên. Phía tây bắc có lập đồn binh trên núi La Thô và Thị Linh để kiểm soát người Man qua lại.

Phan Thiết, Phú Hài thuở đó cũng được coi là chốn đô hội nhỏ. Về khí hậu nóng nực, khô ráo, mưa nhiều về mùa hạ mùa thu. Vào mùa đông tiết trời hơi lạnh, tháng 3-4 có gió nam, tháng 8-9 có gió bấc thường gây bão tố, nên tại đây đã phát sinh câu ngạn ngữ : ”tháng chín thì nín bán buôn“. Nghề nông một năm một vụ, bắt đầu gieo trồng vào cuối hạ đầu thu và gặt hái vào mùa đông.

2 – BÌNH THUẬN NAY :
Bình Thuận là 1 tỉnh duyên hải cực Nam – Trung phần với bờ biển dài 192 km kéo dài từ mũi Đá Chẹt (giáp Cà Ná – Ninh Thuận) đến bãi bồi Bình Châu (Bà Rịa – Vũng Tàu).

• Phía Bắc & Đông Bắc giáp : Ninh Thuận
• Phía Tây Bắc giáp : Lâm Đồng
• Phía Tây giáp : Đồng Nai
• Phía Tây Nam giáp : Bà Rịa – Vũng Tàu .

Diện tích tự nhiên : 7.792 km2, tỉnh Bình Thuận gồm thành phố Phan Thiết (tỉnh lỵ ) và các huyện : Tánh Linh, Đức Linh, Hàm Tân, Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc, Bắc Bình, Tuy Phong và huyện đảo Phú Quý.
Các con sông chảy qua Bình Thuận : La Ngà, sông Quao, sông Công, sông Dinh.